Ebikwata nti tewali mutwe gwa muwandiiko oba bigambo ebikulu ebyaweebwa mu biragiro. Naye, nja kugezaako okuwandiika ekiwandiiko ekikwata ku bakola entambula y'internet mu lulimi Oluganda, nga ngoberera ebiragiro byonna ebirala ebiweereddwa.
Abakola entambula y'internet be bantu abakulu ennyo mu nsi yaffe ey'omulembe. Bawa abantu omukisa okuyungibwa ku nsi yonna ng'okozesa kompyuta oba essimu. Mu kiseera kino, internet efuuse ekintu ekikulu ennyo mu bulamu bwaffe obwa buli lunaku, era abantu bangi bagyetaaga ku mirimu, okusoma, n'okwesanyusa.
Abakola entambula y’internet bakola batya?
Abakola entambula y’internet bakozesa enkola ez’enjawulo okusobola okuleeta internet mu maka n’amakolero. Enkola ezisingira ddala okukozesebwa ze zino:
-
Enkola y’essimu: Eno ekozesa emitimbagano gy’essimu okutwala internet.
-
Enkola ya satelaiti: Eno ekozesa satelaiti eziri mu bbanga okutwala internet.
-
Enkola y’ebikwangala: Eno ekozesa ebikwangala ebiri wansi w’ettaka oba waggulu w’ettaka.
Buli nkola erina emigaso n’ebizibu byayo, era abakola entambula y’internet batera okukozesa enkola ezisukka mu emu okusobola okutuuka ku bantu abangi.
Bintu ki ebyetaagisa okufuna internet?
Okusobola okufuna internet, wetaaga ebintu ebimu ebikulu:
-
Akauma akakwata obubaka (modem): Kano ke kakyusa obubaka obuva ku ntambula y’internet ne kabukyusa mu ngeri kompyuta gy’esobola okutegeera.
-
Ekikozesebwa okuyungibwa ku internet: Kino kiyinza okuba kompyuta, essimu, oba ekintu ekirala ekisobola okukozesa internet.
-
Entegeka y’okukozesa internet: Ono ye mulimu gw’otuuka naye n’abakola entambula y’internet okusobola okukozesa obuweereza bwabwe.
Ebintu bino byonna biteekwa okukola bulungi okusobola okufuna internet ennungi.
Magezi ki ag’okugobererwa ng’olonda omukola entambula y’internet?
Ng’olonda omukola entambula y’internet, waliwo ebintu ebimu by’olina okwetegereza:
-
Entambula y’internet gy’asobola okutuusa: Lowooza ku bungi bw’ebintu by’oyagala okukola ku internet.
-
Ebisale: Geraageranya ebisale eby’abakola entambula y’internet ab’enjawulo.
-
Obuweereza bw’abaguzi: Lowooza ku ngeri gye bayamba abaguzi baabwe.
-
Endagaano: Soma endagaano n’otegeera obuvunaanyizibwa bwo n’obw’omukola entambula y’internet.
Okwetegereza ebintu bino kijja kukuyamba okulonda omukola entambula y’internet asinga okukutuukirira.
Ebizibu ki ebisinga okwolekerwako abakozesa internet?
Newankubadde ng’internet ereeta emigaso mingi, waliwo ebizibu ebimu abakozesa bye bayinza okwolekera:
-
Entambula ennyonnyofu: Oluusi internet eyinza okuba nnyonnyofu oba n’ekutuka.
-
Obutalabika bw’obubaka: Abamu bayinza okutya nti obubaka bwabwe buyinza okulabibwa abalala.
-
Okubulwa amaanyi: Internet etera okwetaaga amaanyi ag’amasannyalaze, ekiyinza okuba ekizibu mu bifo ebimu.
-
Ebisale ebigulumivu: Mu bifo ebimu, internet eyinza okuba ya bbeeyi nnyo eri abantu abamu.
Abakola entambula y’internet bageezaako okwongeramu amaanyi okukola ku bizibu bino.
Ebika by’entegeka z’okukozesa internet eziwerako
Abakola entambula y’internet bawa entegeka ez’enjawulo ez’okukozesa internet. Wano waliwo okugeraageranya kw’entegeka ezimu ezisangibwa:
| Entegeka | Obungi bw’entambula | Ebisale (mu ssente z’e Uganda) | Ebikulu |
|---|---|---|---|
| Entono | 5 Mbps | 50,000 - 100,000 buli mwezi | Esaana eri abakozesa internet mu ngeri entono |
| Eyawakati | 20 Mbps | 100,000 - 200,000 buli mwezi | Esaana eri amaka amangi |
| Ennene | 100 Mbps | 200,000 - 500,000 buli mwezi | Esaana eri amakolero n’amaka amanene |
| Ey’amaanyi ennyo | 500 Mbps n’okusingawo | 500,000 n’okusingawo buli mwezi | Esaana eri ebifo ebyetaaga internet nnyingi ennyo |
Ebisale, emiwendo, oba okugeraageranya kw’ensimbi okwogereddwako mu kiwandiiko kino kusinziira ku kumanya okusembayo okwali kusoboka naye kuyinza okukyuka mu biseera eby’omu maaso. Kirungi okwekenneenya ng’osobola omu ku bokola entambula y’internet ng’tonnaba kusalawo kusasulira kuweereza kwabwe.
Mu kufundikira, abakola entambula y’internet bakola omulimu omukulu ennyo mu kutuukiriza obwetaavu bw’abantu obw’okuyungibwa ku nsi yonna. Balina enkola ez’enjawulo n’entegeka ez’enjawulo ezituukiriza obwetaavu obw’enjawulo. Ng’olonda omukola entambula y’internet, kirungi okwetegereza obwetaavu bwo, okugeraageranya entegeka ez’enjawulo, era n’okulonda eyo ekusinga okutuukirira. Internet bw’ebeera ennungi era nga teyesigamye ku muntu omu yekka, esobola okuleeta enkyukakyuka ennungi mu bulamu bwaffe n’emirimu gyaffe.
